مختصري از تاريخچه ايل ترك باهارلو

مختصري از تاريخچه ايل ترك باهارلو(بهارلو)

تركان بهارلو از پرافتخارترين تركان بوده و در طول تاريخ سهم بسزائي در اعتلاء و پيشرفت فرهنگ و تمدن اسلامي- تُركي داشته و دارند. مردم شهر بهار واقع در استان همدان از تبار تركان بهارلو هستند. هم چنين بخشي از آنها با عنوان " ايل بهارلو " يكي از پنج ايل " ايلات خمسه " (ساكن در استان فارس) را تشكيل مي دهند. البته بخش هاي ديگري از بهارلوها در نقاط ديگر آذربايجان از جمله زنجان و قزوين و ... ساكن هستند. درباره ريشه تركان بهارلو بايد گفت همانگونه كه در منابع مختلف و معتبر تاريخي به صراحت آمده: تركان اوغوز 24 ايل بوده اند كه يكي از آنها بيگدلي بوده است. بيگدلي هائي كه در شمال شام (سوريه فعلي) ساكن شده بودند به بيگدلي شاملو و بيگدلي هائي كه در جُنوب آسياي صغير و روم (قسمتي از تركيه) ساكن شده بودند به بيگدلي روملو معروف شدند. پس از آمدن بيگدلي ها و ... بهمراه اميرتيمور كوره كن به ايران (سال 800 قمري) قسمتي از ايل بيگدلي شاملو از ايلِ مادر خود جدا شده و به خاطر سكونت در منطقه بهار (واقع در استان همدان) به " بهارلو " مشهور شدند و شهر " بهار " فعلي را بنيان نهادند. دانشمند معروف " هنري فيلا " در كتاب خود بنام " مردم شناسي ايران " [ ترجمة دكتر عبداله فرياد- از انتشارات كتابخانه ابن سينا- تهران 1343- صفحة 132) در اين مورد چنين مي گويد: [ مهمترين قبايل قزلباش كه همه ترك بودند عبارت بودند از: اوستاجلو- شاملو- بيگدلي- قاجار- افشار و ... شاملوها- كه سوريه اي هستند و در قرن چهاردهم ميلادي توسط تيمور از سوريه .... به ايران عودت داده شدند- اكنون يكي از شعب ايلات شاهسون محسوب مي شوند و بعضي از آنها قبيله اي جداگانه شده اند بنام بهارلو. قبيله بهارلو در اصل شعبه اي از قبيله شاملو بود ] هم چنين علي قلي خان بختياري سردار اسعد در كتاب خود بنام " تاريخ بختياري " (انتشارات پساول فرهنگسرا- تهران 1361- صفحه 419) مي نويسد: [ قراگؤزلو و بهارلو و بسياري از طوايف ديگر منشعب از ايل شاملو هستند ] و نيز لادي شيل (Lady sheil) مي نويسد: [ در اين زمان بخشي شاملو و شاهسِوَن و بخشي ديگر بهارلو ناميده مي شوند و نيمي از بهارلو در (استانِ) فارس و (استانِ) همدان و نيمي ديگر در آذربايجان مي زيند- به نقل از كتاب " تاريخ بيگدلي- شاملو " تأليف پروفسور غلامحسين بيگدلي صفحه 305- ] " فرهنگ معين " ذيل ماده بهارلو مي نويسد: [ بهارلو- بابلوك " بهار " نزديك همدان مربوط است. يكي از ايلاتِ ترك .... ]

بهارلوها از اركان امپراطوري ترك قراقويونلو بودند. دانشمند برجسته فاروق سومر در كتاب خود بنام " قراقويونلوها " (ترجمه دكتر وهاب ولي انتشارات موسسه مطالعات و تحقيقات فرهنگي- تهران- 1369- صفحه 27) در اين خصوص مي نويسد: [ بهارلو يكي ديگر از طوايفي بود كه تكيه گاه اصلي قراقويونلوها را تشكيل مي داد. نام اين طايفه به طوري كه مينورسكي بيان كرده است، از نام " قلعة بهار " (شهر بهار كنوني) واقع در (استانِ) همدان گرفته شده است. چون همانگونه كه قبلاً نيز اشاره شد، سرزمين اين طايفه، منطقه همدان بود. حتي بعد از قراقويونلوها، در دورة صفويان نيز از اين منطقه (يعني منطقه همدان) به نام " علي شَكَربيگ " امير مشهور اين طايفه (يعني طايفه بهارلو) ياد مي شد. اُمراي بهارلو با ازدواج با دختران قراقويونلوها و يا دادن دختر به آنان، با آنها طريق خويشاوندي مي پيمودند و بدين ترتيب از مهمترين اُمراي اين قبيله شدند ...... ]

به هنگام سقوط دولت تركان قراقويونلو به دست تركان آق قويونلو در سال 1469 ميلادي، رياست ايل ترك بهارلو به عهدة يكي از پسرانِ " علي شربيگ بهارلو " به نام " پيرعلي " بود. " پيرعلي " تبعيت از آق قويونلوها را نپذيرفته و بهمراه برادرانش: بيرام، يارعلي و ابراهيم و نيز خواهرزاده اش (كه نوة پسري سلطان جهانشاه قراقويونلو هم بود) در معيتِ بخشي از ايل بهارلو به خراسان رفت (بخش ديگري از ايل بهارلو همچنان در منطقه بهار ماند و در دورة صفويه از حالت ايلي و يايلاق- قيشلاق خارج و شهر بهار فعلي واقع در استان همدان را بنيان نهادند). پس از جنگهاي فراوان و اسير شدن بدست سلطان حسين بايْقَرا (از سلاطين دولت ترك تيموري)، سلطان حسين، چشمان پيرعلي را ميل كشيد و بيرم (برادر پيرعلي) را به قتل رساند. پس از اين واقعه، بخشي از ايل بهارلو كه پيرعلي را همراهي مي كرد همچنان در خراسان ماند و قسمتي از اين ايل بزرگ با " بابر " (بنيانگذار امپراطوري ترك گوركاني در هندوستان) در جنگ هندوستان شركت كردند و بدين ترتيب بود كه بخشي از ايل ترك بهارلو ساكن هندوستان شدند و نقش عظيمي در تاريخ هند ايفا كرده و تحت رياست " سلطان قلي بهارلو " در قرن شانزدهم ميلادي سلسلة شيعيِ " قطب شاهيان " را در دَكَن هند، تأسيس كردند. (محمدقاسم در كتابش بنام " تاريخ فرشته "، چاپ كانپور هند، 1301، جلد دوم، صفحه 167 در شرح حال سلاطين قطب شاهي مي نويسد: " سلطان قلي از تركان بهارلو است از قومِ ميرعلي شكر ") . بيرم خان بهارلو مشهور به خان خاناني صدر اعظم و سپهسالار امپراطور ترك تيموري اكبر شاه بود . در زمان صفويه قسمتي از بهارلوهاي منطقه همدان به استان فارس كوچ كرده و بهمراه ايلات ديگر ، اتحاديه اي بنام ايلات خمسه بوجود آوردند كه هم اكنون نيز در تركيب اين ايل د راستان فارس موجوديت خود را حفظ كرده اند . بخش ديگر از ايل بهارلو همانطوريكه گفته شد دردشت بهار يكجانشين شده و شهر فعلي "بهار" را بنيان نهادند .

حميد رضا شريفي( از: شهر بهار = استان همدان)