سفرنامه همدان و گزارش سمينار علمای آذربایجان دانشگاه بوعلی سينا

چهار شنبه برای اولین بار همدان بودم. به دعوت دانشگاه بوعلی سینا جهت شرکت در سمینار " علمای آذربایجان". روز سه شنبه ساعت 4 بعد از ظهر به راه افتادیم با اتومبیل دانشگاه و در معیت راننده محترم آقای خدابنده­لو. مسیرمان با اتوبان ساوه شروع شد 115 کیلومتر و سپس مسیر نیمه اتوبان-نیمه غیر اتوبان 235 کیلومتری ساوه- همدان. در کل 340 کیلومتر و 3 ساعت و 40 دقیقه. دست گل آقای خدابنده لو درد نکند. بخش زيادی از مسير را با سرعت ۱۶۰ راند و من بعد از مدت طولانی هيجانکی مزه کردم.

از مناظر دور و نزدیک اطراف جاده حظها بردم که نپرسید. تماشای زندگی بی­جان! و باجان اطراف مسیر حرکت اتوموبیل همیشه برای من مفرح و معنی دار بوده است. مخصوصا مسیری که برای اولین بار طی می­کنم. در تمام مسافرتها نمی­توانم از درخواست صندلی بغل شیشه صرف نظر کنم. درخواستی که بعضی وقتها نمود چندان خوبی ندارد.

علی ای حال ما بعد از گذر از ساوه، غرق آباد، نوبران و فامنین به شهر همدان ( به کسر میم) رسیدیم. در همان نگاه اول احساس مثبتی نسبت به شهر پیدا کردم. به قول بعضی­ها انرژی مثبتی دریافت کردم. شهری تمیز، با معماری نسبتا مدرن و دارای هوایی بسیار مطبوع. اینجا بود که متوجه شدم آقای خدابنده­لو و همشهریانش حق دارند از "پایتخت" شدن همدان صحبت کنند و بگویند: برای جانشینی تهران، همدان بهتر از اصفهان است. قابل توجه تبريزيان که بگويند: اصفهان نصف جهان، اگر تبریز نباشد.

همان شب همراه با سایر سخنرانان مدعو و تنی چند از دانشجویان دانشگاه بوعلی گشتی در شهر زدیم. گنج­نامه و آرامگاه بوعلی را زیارت کردیم و در آلاونک گنج­نامه و در فضای مملو از موسیقی آبشار بلند چای خوردیم. گنج­نامه، سنگ نوشته­های منسوب به دوره هخامنشی است.

اگر چه تحقیقات برخی از مورخان داخلی و خارجی از جمله ناصر پورپیرار اعتبار و اصالت این­گونه آثار باستانی را شائبه­دار کرده­است ولی چند زبانه بودن نوشته توجه مرا جلب کرد. این کتیبه به سه زبان پهلوی، عیلامی و کلدانی ( هر سه به خط میخی) نوشته شده­اند. این امر نشان می­دهد که به احتمال قوی ایران در دوره باستان هم چند زبانه بوده. و در دوره باستان بهتر از امروز به تنوع زبانی توجه می­شد. افسوس که امروزه زبانهای مهمی همچون ترکی علیرغم کثرت متکلمین آن در ایران( بيش از 30%) و اهمیت بین­المللی اش، در ایران مورد بی­مهری قرار گرفته است.

"سمینار علمای آذربایجان" ساعت 9 صبح روز چهارشنبه با سخنرانی معاون فرهنگی دانشگاه میزبان شروع به کار کرد. برگزار کننده سمینار" انجمن ادبی –فرهنگی ترک" دانشگاه بود و متولیان آن دانشجویان ترک. مقالات و سخنرانی­های چندی ارائه شد که از آن بین مقاله ترکی آقای سید حیدر بیات با عنوان " وضعیت فلسفه در دوره­های صفویه و قاجار" بسیار وزین بود.

بنده هم اندر "چیستی فلسفه آذربایجانی و جایگاه آن در فلسفه معاصر" سخنرانی کردم و متذکر شدم که فلسفه آذربایجانی که دو مولفه اساسی "ترکی" و " اسلامی" دارد، مثل سایر فلسفه­های شرقی اعم از اسلامی، ایرانی، عربی و ... جزو فلسفه­های اسکولاستیک( مدرسه­ای- قرون وسطائی) محسوب می­شود و به یک رنسانس نیاز دارد. این رنسانس باید با توجه به تجربه غرب صورت گیرد تا اولا نتایج بهتری در پی داشته باشد و ثانیا عوارض منفی کمتری داشته­باشد. در پایان صحبتم تاکید کردم که برخی از آموزه­های فلسفه پست­مدرن کمک زیادی به جریانهای فرهنگی- قومی می­کند. مخالفت پست­مدرنیسم با کلان روایتها و حمایت آن از پلورالیسم، جامعه­گرایی و تاکید بر اهمیت گروههای اجتماعی در مقابل فردگرایی افراطی از جمله آنهاست.

یکی از بخشهای مهم سمینار دیکلمه شعر و اجرای موسیقی مقامی آذربایجانی بود که با استقبال پر شور حضار مواجه شد. مخصوصا قطعه شهرهای دیکلمه شده توسط مجری محترم برنامه مورد استقبال شدید واقع شد.

برنامه سمینار ساعت 6 عصر با اهدای لوح یادبود به هیئت علمی و اجرایی سمینار به کار خود پایان داد. و من به خاطر مشغله کاری مجبور شدم بلافاصله به سوی تهران حرکت کنم و هنوز هنوز افسوس می­خورم که چرا نتوانستم درخواست دانشجویان ترک دانشگاه بوعلی را برای اقامت و مذاکره بیشتر اجابت کنم. امیدوارم در آینده­ای نزدیک دوباره همدان، دانشگاه بوعلی و دانشجویان مهربان و فعال آن را ببینم. از آن همه دانشجوی فعال فقط چند اسم در خاطرم مانده است؛ آقایان ادریس یگانه،حبیبی، واعظی، نقدی، نصیرنیا، یاشار کریمی، لطفی،مسعود صدقی و خانمها حمیدی، سرداری، زهرا اکبری و ....هاممی سينين اللری آغريماسين.

اما چند سايت خوب برای آشنايی بيشتر با همدان:

۱- روزنامه هگمتانه: http://hegmataneh.org
۲- سازمان ميراث فرهنگی: http://www.hamedanmiras.ir
۳-ترکيب قومی جمعيت استان همدان:
http://hamedan-news.blogspot.com/2005/12/blog-post_29.html