مشاهير تؤرك استان همدان: نصراللهخان كاهاردليْ ( فانيْ )
مشاهير تؤرك استان همدان
نصراللهخان كاهاردليْ ( فانيْ )
پرويز محمدي
www.parvizm.persianblog.ir
منتشره در :
هفته نامه « سينا » ( چاپ استان همدان )
شماره 159 ( 2 / 7/ 1387 )
توضيح سينا : نوشتة حاضر به قلم آقاي پرويز محمدي نويسنده و شاعر ارجمند اهل قوروة درجزين ( درگزين ) شهرستان رزن مي باشد كه سالياني چند است در كشور مسلمان بوسني سكونت دارد . عنوان اصلي مقاله « بيا با هم در باغهاي شعر نصراللهخان كاهاردي(فاني) قدم بزنيم » است كه با اندكي تلخيص و ويرايش تقديم ميگردد :
قبل از آغاز سخن ، سپاس فراوان خود را نسبت به عالم فرهيخته جناب آقاي نامدار گاميشلوئي فرزند مرحوم حاج عباس نامدار كه در سال 1376 ديوان ارزشمند نصراللهخان فاني را به بنده دادند ابراز نموده و به روح پاك مرحوم دكتر علي كمالي ، استادم و يكي از عزيزترين ياورانم كه يك عمر در جمع آوري آثار بزرگان [ تؤرك ] منطقة همدان ، ساوه و اراك كوشيد ، اداي احترام مي كنم ؛ همو كه براي اولين بار ، در سال 1362 اشعاري از مرحوم نصرالله خان فاني را در مجلة وارليق منتشر نمود .
" دَرگَزين را همچو دُرّي بر گُزين "
سال 1276 هجري شمسي يعني حدود 111 سال پيش ، "درجزين" ( درگزين ) ، هنوز گستردگي و آباداني سابق خود را داشت و در هر گوشه اش ناموري ظهور مي نمود . از دير باز اين منطقه را مقدس شمرده و ديار هفتبابا يا هفتآبا ( يئددي بابا/آبا يوردو ) ميخواندنش . علم و دانش و معرفت و دين و عرفان ، حداقل هزار سال ، در اين منطقه ، جوشان بوده است . مردم در مساجد به عبادت مي پرداختند و هم در مدرسه مي آموختند و هم در كوچه و در صحرا ، از مادران و پدران و قصه گويان و " آشيق"هاي ساز به دست . و هم در تكيه و خانقاه ، دل را از كينه ها مي شستند و جام دل را با شراب حق تعالي لبريز مي نمودند . براي همين هنوز نام برخي از روستاها بيانگر وجود مكانهايي از اين دست است : روستائي كه نامش "تكيه" است در نزديك روستاي "نوار" ، و يا روستاي "خانقاه" در نزديك "مقصودآباد" . و زيارتگاه هاي متعدد در منطقة "درگزين" ، حكايت از اين دارند كه مردم اين منطقه ، دل در گرو عشق الهي داشته اند و رسم تعزيه خواني و نوحه سرائي و ارادات به ائمه ، نشان از وجود ريشه هاي اعتقادي خاص در اين منطقه دارد . خرقه مولا علي (ع) تا اين اواخر در روستاي "شَوَند" نگهداري مي شد ، روستايي كه بزرگان بسياري از آن برخاسته اند از جمله بزرگترين عارف اعصار در عرفان عملي و معلم و مربي بي بديل اخلاق " آخوند ملاحسينقلي شَوَندي درجزيني رَزَني" و ... .
وجود روستاهائي چون "بابانظر" و "بابا خنجر" و .. در "سردرود" نيز حكايت از اين دارند كه اين مكانها زماني عارفي و بابائي را در خويش داشته اند . و روستاي "اومان" (يا "ايمان" و يا "عمان" ) در شمال "قوروه درگزين" ، يكي از مراكز پرورش عاشقان الله و عاشقان رسول الله و عاشقان مولا (ع) بوده است و هنوز هم از اين روستا عارفاني بر مي خيزند .
درگزين كه به قول "اوليا چَلَبي" ( سفر نامه نويس تؤركييه اي در زمان امپراتوري عثماني ) در حدود 360 سال پيش داراي پنج مدرسه يعني پنج دانشكده بوده است كه در آن علوم مختلف تدريس مي شده است و مردم آنجا اهل علم رياضي و نجوم بوده اند و فقيري در آنجا يافت نمي شده است ، بستري بوده است براي تولد و پرورش يافتن انسانهاي بزرگ .
"نصراللهخان اصلاني كاهاردي" متخلص به "فانيْ " يكي از اين بزرگان نابغه اي است كه در حدود 111 سال پيش در روستاي كوچك "كهارد" تولد يافت . پدر وي "عليخان اصلاني" ( از اعقاب "حاجامير اصلانخان" ) از امرا و بزرگان و در مقام فرماندار ولايتي بوده است . روستاي "كهارد" در شرق مسير جادة رزن ـ همدان قرار دارد و از جاده بيش از دو سه كيلومتري فاصله ندارد .
"نصرالله خان" به گفته خودش ، در چهار سالگي ، پدرش را از دست داده و در روستاي خودش سواد مي آموزد . او در مجسمه سازي و نقاشي و شعر تؤركي و فارسي و نيز در نوحهسرايي استعداد نيكوئي داشته است و به قول خودش ، همه اينها را بي واسطة استاد آموخته بوده است .
"نصرالله خان فاني" با آنكه از طبقه اشراف و ملاكين بوده اما روح حساس و بلند او فارغ از منافع و مقتضيات طبقاتي و نگران سرشت و سرنوشت طبقات محروم اجتماع بوده است . انديشه هاي نو براي او ارزشمند و جذاب بوده و تلاطمات سياسي و اجتماعي دوران خود را تعقيب مي نموده است . "نصرالله خان فاني" در دوره مشروطيت در دوران جواني خويش و در دوره كوتاه زندگي اش چهار پادشاه را درك كرده بوده است .
در سال 1376 بنده طرحي براي ساخت فيلم مستندي راجع به زندگي "نصراللهخان فاني" به فرمانداري شهرستان رزن دادم . با دوستان بزرگوارم آقايان [ ... ] به همراه اكيپي از فرمانداري رزن از جمله آقاي[ ... ] به روستاي "كاهارد" زادگاه مرحوم "فاني" رفتيم ، ولي متاسفانه به خاطر ناشيانه عمل نمودن يكي از افرادي كه از طرح بنده سوء استفاده نموده بود ، نتوانستيم از خانه قديمي آن مرحوم تصوير برداري نمائيم . اميد است در بي توجهي مركزنشينان استان ، مسئولين شهرستان رزن ، خود ، اقدامات لازم را جهت پاسداشت آثار و مآثر در حال احتضار منطقه و بزرگداشت بزرگان آن منجمله "نصرالله خان كاهاردي درجزيني ( فاني )" به عمل آورند .
دو نمونه از اشعار تؤركي مرحوم "فاني كاهاردي درگزيني" :
آچولدئ چؤللَردَه چيچَك
نوباهار اوْلدئ آچوْلدي گَنَه چؤللَردَه چيچَك
هابولوت سَسلَه دئ اوَّلدَه منيمدور گؤبَه لَك
حاجيلئيلَكلريموز چيْخديْلا پروازَه تامام
قيْرجانا- قيْرجانا يان ـ يان يئرييوْر قاز ، اؤردَهك
قازالاقلار هَرَه بير يئردَه سالوبلار لانا
ساغساغان قويروغونا باغلاديْ بيرجَه دؤگَجَك
گؤر سيْغيْرچين چَكوري شاخ ـ ي صينوبردَه نَوا
قاشلارون وَسمَهلييوب كَكليگ ، ايدوب ياخشيْ بَزَك
اوْت بيتوب چؤلدَه ، چمنلَردَه اوْلوب چيشمَه روان
چيْخدي اوْ نازلو ناخورچي گَنَه اَلدَه دَگَنَگ
كَند ديلبرلَري چيْخدي قيْشيْن آستدان شادان
ووردولار ناز ايلَه نازيك كمَرَه ييْرتيق اَتَك
بيريسئ قلبيرئ گؤتدي چؤلَه گيتدئ اوْدونا
بيريسي چَمرَلَهنوب ايْسلادي ايويندَه تَزَك
جمع ايدوب كؤلفتيني كَرمَهني سَردئ گونئييَه
بيريسي دامدا سَروب چوْخلو قئييخ گؤزلوري تَك
بيريسئ يوْخدو بيزووچي يايوْري چؤلدَه بيزوو
بيريسئ يوْخدو ساغونچي ساغوْري كندي اينَك
بيرئ خامَه اگيرور گوندَه آلوْر ايككي شاهي
بيرئ يوْرقان سَرييور گوندَه يئيَهر بيرجَه چؤرَك
بيرئ ايگ اَلدَه دگيرمانا داغارجوخ دالدا
بيرئ ايپ بئلدَه كؤلؤنگ اَلدَه و دالوندا وَرَهك
بيريسئ دامدا گونئيدَه يامورو پالتارونو
بيريسئ ليفتَهسينئ بيتليرئ يانوندا كؤپَك
بيرئ آسموْش قازانو شام ايچو يونجا پيشيرور
بيرئ ياتموْش يوْخودا بلكَه گؤرَه تاززَه چؤرَك
بيريسئ آجدو ز بس ايرتَهليدَن كرمَه ياپوپ
بيريسئ توْخدو ياتوب ، بس كي يئيوب دادلو كؤتَك
ايشيدوبلَر كئ ايياققابي وار عالمدَه ولي
اؤزينو گؤرمييوب آديْني قوْيوبلار چؤستَك
بيريسئ داغليْيوب و باغلوْري داب باني چاتون
بيريسئ زينت ايچون باشَه سالوْر كؤهنَه لَچَك
بيرئ وورموش اَري سيْنميش باشيْ قانيْ تؤكولور
قوْيوب اوْ تالوقا شئيطان تورودان بير كؤلچَك
جمع اوْلوب قازياغي دَرماغا گيدوللَر قيزلَر
هَرَهسئ بير ـ بير ايلَه ائيليري بير نوع هَنَك
بيرئ اوْينار بيرئ ييرلَر بيريسئ مئللاق اوچار
اوستوخانلار قيْزار اوْل دَم كئ چالوللار كله نَك
. . . . .
قسمتي از رجز حضرتحسين عليهالسلام به صورت مخمس ، سروده مرحوم « فاني» كه در منطقه درگزين بسيار مشهور است :
آيا تانومورسيز مني ؟
محبوب ـ ي دل ـ ي حضرت ـ ي خيرُالبَشَرَم من
حئيدر آتا ، زهرا آنا ، والا گؤهَرَم من
بير كؤوكبم و تابش ـ ي ايككي قمَرَم من
شهزادَهيَهم و شهمنش و شهسيَرَم من
من بير گؤهرَم ، ايككي گؤهردَن اوْلا موشتَق
آيا تانومورسيز منئ ؟! دارا ـ ي زامانم
بو كالبود ـ ي هستييَه من جوهر ـ ي جانم
من باعث ـ ي ايجادم و من قلب ـ ي جاهانم
من مَشي ـ ي قضا و قَدَرَه حؤكم ـ ي روانم
اكسير ـ ي حايات ايچرَه منَم قووَه ـ ي زئيبَق
آفاقا ، هوا و كورَهيَه ، ظولمت و نورَه
جئنَّه پرييَه ، دامَه ، دَدَه ، وَحش و طويورَه
انسَه ، مَلَكه ، بَحرَه ، بَرَه ، دوزخ و حورَه
ارواح ايلَه اجسامَه و بَطن ايلَه ظوهورَه
لاهوتَه و ناسوتَه منَم حوججَت ـ ي بَر حق
"حئيدر"دير آتام ، نور آنام "فاطمه" ذوالنّور
مندَه بو ايكي نوردانام "نورٌ علي نور"
مستور اوْلا بو نور جهان ظولمَتَه مستور
آفاق بو نور ايلَه اوْلوب روشن و معمور
افلاك ، بو نور ايلَه تاپوپ زينت و رونق
0 Comments:
Post a Comment
<< Home