آزه‌ربايجانˊين همه‌دانˊي دا دانيشير
Azərbaycanın Həmədanı da danışır
همدان آزربايجان سخن مي گويد

مئهران باهارلي- ٢٠٠٤
(بازنويسي شده ٢٠١١)



از وبلاگ همدان- آزربايجان (ويژه مناطق ترك نشين و آزربايجاني استان همدان)

http://hemedan-az.blogspot.com/
http://hemedan-az.blogspot.com/2004/07/blog-post_08.html

سؤزوموز

اخيرا در نشريه فارسي-تركي سينا چاپ استان آزربايجاني همدان٬ نامه اي سرگشاده درج شده است. اين نامه مهم٬ در نوع خود يكي از نمونه هاي نادري است كه در آن اساسيترين و محوريترين مطالبات فرهنگي خلق ترك و آزربايجان به دقت تمام تلفظ شده است. در اين نامه در سطح كشوري از جمله خواستهاي زير برشمرده ميشود:

- به رسميت شناخته شدن هويت خلق ترك. اين خواست حياتي از آن جهت اهميت دارد كه دولت ايران هرچند به طور رسمي، حقوقي و قانوني و رسانه اي هويت و حضور ملل كرد و بلوچ و تركمن و ... در ايران را قبول نموده است٬ هرگز هويت و وجود گروهي ملي با نام ترك در ايران را به طور رسمي و حقوقي و قانوني و رسانه اي نپذيرفته است.

- به رسميت شناخته شدن زبان تركي در ايران. اين خواست از آن جهت اهميت دارد كه با توجه به شرايط فعلي ايران، منطقه و جهان٬ خواست آموزش زبان تركي در ايران و آزربايجان جنوبي بدون به رسميت شناخته شدن اين زبان از سوي دولت در مقياس سراسري٬ خواستي نامعقول، واپس گرايانه و غير عملي است.

- پايان دادن به تضييقات فرهنگي-سياسي و تدابير راسيستي بر عليه خلق ترك در ايران؛ مانند ممانعت از تشكيل فرهنگستان زبان تركي و ايجاد راديو تلويزيونهاي سراسري تركي٬ اهانت به خلق ترك در رسانه ها دولتي و كتب درسي و .... ٬ محدوديت در نامگذاري ها به زبان تركي٬ سعي در تغيير نام خلق ترك به آذري از سوي دولت٬ .....

- از نكات بسيار مهم اين نامه٬ تاكيد صريح بر آزربايجاني بودن بيش از ٦٥% استان همدان از جهات فرهنگي و زباني و تاريخي است. در اينجا نيز به يكي از اساسي ترين خواستهاي خلق ترك يعني وحدت ارضي آزربايجان و لزوم ادغام اداري مناطق ترك نشين استان همدان در ديگر استانهاي آزربايجاني مانند زنجان اشاره ميشود.

- در نامه مذكور به ضرورت اداره امور استان به دست مسئولي بومي ترك اشاره شده است.

- در مقياس استاني٬ در بند ديگري از اين نامه تاريخي٬ به عقب ماندگي مناطق ترك نشين استان همدان از جهات عمران و توسعه و صنعت و كشاورزي اشاره گرديده و بر خواست پخش برنامه هاي تركي از صدا و سيماي استاني٬ تخصيص بودجه لازم براي حفظ و نشر آثار و مواريث فرهنگي و ادبي تركي تاكيد شده است.

موارد مطرح شده در اين نامه به نظر من دقيقا همان چهارچوبي است كه نخبگان و فرهنگيان و روشنفكران ترك سراسر ايران و براي هر استان به طور جداگانه ميبايست با صداي بلند بر زبان آورند. آشكار است كه صرفا با نگارش نامه هاي سرگشاده و طومارها٬ مسائل كلان كشوري مانند مسئله ملي قابل حل نيست. اما انتشار نامه اخير كه به امضاي برخي از نخبگان٬ فرهنگيان٬ روشنفكران و مقامات دولتي استان همدان رسيده است٬ نشان ميدهد كه حركت دمكراتيك هويت جويي خلق ترك در ايران از طرح خواستهاي غيرضرور٬ سطحي و پراكنده٬ به سوي مطالبات بنيادين و فورموليزه- تئوريزه- سيستماتيك كردن اين مطالبات٬ همگاني نمودن آنها در سراسر ايران و بويژه تعميق و گسترش آنها در ميان زيرگروههاي پراكنده خلق ترك در ايران در حال حركت است.

از سوي ديگر تنظيم محوريترين خواستهاي ملي خلق ترك در نامه ها و طومارها و اعلان آنها به افكار عمومي داخلي و خارجي٬ به افزايش آگاهي توده هاي ملت ترك از ريشه هاي مشكلات و حقوق غصب شده ملي خود از سويي و اطلاع ديگر ملل ساكن در ايران و همچنين مقامات رسمي از اين خواسته هاي بحق و نيازهاي حياتي ملت ترك و آزربايجان از سوي ديگر ياري ميرساند. افزون بر آن تسليم رسمي چنين مطالبات مكتوب به مقامات دولتي٬ به لحاظ ثبت و رسميت بخشيدن به اين مطالبات داري اهميتي مضاعف است.

به ويژه اهميت دارد كه نخبگان ديگر بخشهاي آزربايجان در استانهاي مركزي، [البرز]، قزوين٬ همچنين مناطق ترك نشين مجاور استانهاي تهران٬ قم، گيلان٬ كردستان با تدابير مشابهي در سطح استاني٬ لزوم همبستگي٬ ادغام و وحدت دوباره اداري مناطق تركنشين مربوطه شان با يكديگر را - كه در حال حاضر بين سيزده استان تقسيم شده است- خواستار شوند. نيز ميبايست استانهاي با جمعيت قابل ملاحظه ترك در خارج آزربايجان٬ مانند استانهاي خراسان٬ اصفهان٬ فارس و ...... همگام با استانهاي آزربايجاني٬ حداقل مطالبات فرهنگي خلق ترك در شرايط فعلي را با صداي رسا و صورت پيوسته بر زبان آورند.

حداقل مطالبات فرهنگي خلق ترك در شرايط فعلي -كه در نامه فوق نيز رديف شده اند- عبارتند از:

شناخته شدن رسمي هويت خلق ترك در ايران به عنوان يك گروه ملي-ملت از طرف دولت٬
به رسميت شناخته شدن زبان تركي به عنوان زباني دولتي توسط قانون اساسي و در سراسر ايران٬
ايجاد راديو-تلويزيون ها و روزنامه هاي سراسري خصوصي و دولتي به زبان تركي٬
گشايش نهادهاي فرهنگي و آكادميك از جمله فرهنگستان زبان و تاريخ تركي براي شناسايي٬ حفظ و گسترش زبان٬ ادب٬ فرهنگ و ميراث تاريخي تركي و آزربايجاني در ايران٬
رفع تضييقات فرهنگي و زباني و ملي و ..... بر عليه خلق ترك ساكن در ايران و آزربايجان جنوبي

با تبريك و تشكر از همه نخبگان٬ فرهنگيان٬ مقامات دولتي و روشنفكران ترك همداني آزربايجان كه نامه تاريخي مزبور را امضا نموده اند٬ در زير بخشهايي از آن را نقل ميكنم. (علاقه مندان ميتوانند براي خواندن متن كامل نامه به وبلاگ همدان-آزربايجان مراجعه نمايند).

----------------------------------------------------------------------
بخشهايي از نامه سرگشاده جمعي از نخبگان ترك استان همدان به رهبر انقلاب چاپ شده در شماره 66 - 15 تير 83- هفته نامه "سينا"

.... بيش از 65 درصد از جمعيت استان همدان را "ترك هاي آزربايجاني" تشكيل مي دهند كه از لحاظ فرهنگي ،زباني، تاريخي در محدوده ي "آزربايجان" قرار مي گيرند، اما متاسفانه در نتيجه سياست هاي تفرقه افكنانه و انگليس آموخته پهلوي به جاي اينكه از نظر جغرافيايي در محدوده آزربايجان (زنجان) قرار گيرند، در محدوده ي فرهنگ فارسي و لري قرارگرفته اند، كه با كمال تاسف اين امر موجب اضمحلال فرهنگي و زباني و هويتي تركان اين مناطق شده و مي شود. چه، در حالي كه مي بايست با توجه به اكثريت جمعيتي ترك ها در استان همدان، اداره امور با تصدي اين اكثريت باشد، صدا و سيماي استاني ،قاطبه برنامه هاي خود را (همانند استان هاي كرد يا لر زبان) به زبان اكثريت يعني تركي پخش كند و ... ، متاسفانه چنين نشده و فرهنگ و زبان تركي در اين استان به شدت مهجور و بلكه محكوم است و ترك هاي استان از كوچك ترين حقوق زباني و فرهنگي خود محرومند و در نتيجه اين تضييقات، موسيقي فخيم تركي استان همدان رو به حال نابودي است. زبان تركي آزربايجاني مردم ترك استان روز به روز به سمت نابودي و اضمحلال پيش مي رود ...

(در سطح كشوري)

1 - اصول 15 و 19 قانون اساسي با تصويب قوانين لازمه به مرحله اجرا در آيد .
2 -هويت تركي 30 ميليون ترك آزربايجاني ايران به رسميت شناخته شود و از استعمال واژه كسروي ساخته و دو پهلوي " آذري" در كتب درسي و رسانه هاي رسمي براي ناميدن تركهاي ايران خودداري و به جاي آن از واژه "ترك آزربايجاني" استفاده شود .
3 - زبان "تركي آزربايجاني" به عنوان زبان 30 ميليون ايراني به رسميت شناخته شود و در تمام مقاطع تحصيلي از كودكستان تا دانشگاه تدريس گردد .
4 - اجازه تاسيس "فرهنگستان زبان تركي آزربايجاني" و شبكه تلويزيوني سراسري تركي داده شود .
5 - از اهانت هاي مكرر به ملت ترك ايران در كتب تحصيلي و سريالها و فيلمهاي تلويزيوني جلو گيري شود و دستگاهايي كه با دادن مجوز به افراد معلوم الحال به بهانه ي شاد كردن! مردم و گفتن "جوك" به هتك شخصيت سي ميليون ترك ايراني همت مي گمارند، توبيخ شوند .
6 - در زمينه نام گذاري كودكان با اسامي تركي تضييقات مختلفه رفع شود .

(در سطح استاني)
1 -صدا و سيماي استاني همدان با توجه به جمعيت بيش از 65 درصدي ترك هاي استان، حد اقل نيمي از برنامه هاي خود را به "زبان تركي آزربايجاني" اختصاص داده و پخش نمايد.
2- ارگانهاي رسمي و دولتي بودجه ي لازم را جهت حفظ و نشر آثار و مواريث فرهنگي و ادبي تركهاي استان اختصاص دهند .
3 -با توجه به محروميت شديد مناطق ترك نشين استان از جهات عمران و توسعه و صنعت و ... بودجه ويژه جهت اجراي برنامه هاي عمراني و توسعه صنعتي به اين مناطق اختصاص داده شود .
4- با توجه به استعداد بالاي كشاورزي در مناطق ياد شده و عدم وجود صنايع تبديلي مهم، نسبت به ايجاد آنها اقدام بايسته صورت گيرد.